Europa, schip in het midden van de storm

De publieke opinie en de Europese Unie, het is vaak een moeilijk huwelijk. Europa kampt met een flink imagoprobleem en wordt lang niet door alle burgers op een voetstuk geplaatst. Vaak leeft het simpelweg niet, maar als er een storm opduikt komt het schip van de EU wel vaak als eerste in beeld. En juist, een orkaan van ongeziene woede raast nu over het politieke en economische landschap. Het is zeer de vraag welke averij de EU nu zal oplopen. Het belooft alvast niet mooi te worden, maar wat kunnen we opsteken van de lessen uit het verleden? Een analyse.

Advertentie

 

Een nieuwe hemel boven een oud continent

De integratie van de Europese Unie zit in het slop. Een understatement, maar om dit kort even in de verf te zetten: het Verdrag van Lissabon, de jongste weg vooruit voor de Europese Unie, dateert ondertussen al van eind 2007. De ratificatie laat echter op zich wachten en sleept maar aan. Dat ik er nu over schrijf klinkt misschien als vijgen na Pasen, maar er blijft hoop. De huidige EU-voorzitter Tsjechië is één van de landen die de beslissing maar voor zich uit  blijven schuiven. Maar goed nieuws vandaag, want de nieuwe Tsjechische premier heeft aangekondigd de ratificatie als prioritair te beschouwen.

 

Brussels gemis

De Europese wijk heeft grandeur, zeker. Maar toch, ik mis daar iets. Elke donderdag stop ik even in Brussel Luxemburg om over te stappen richting Etterbeek. Een nagelnieuw station, opgetrokken uit modern materiaal en sobere blauwe en grijze tinten. Netjes. Maar ook: wereldvreemd. De enige kleuren die verraden dat er effectief mensen ronddwalen, ontwaar ik in de Panos of de krantenwinkel. En hetzelfde liedje in de rest van de Europese wijk: hoge, statige gebouwen. Flitsend glas en blinkend staal, vers en afgemeten beton. Er is geen hoek af. Niets op aan te merken, maar ik mis iets.

 

Europa, de toekomst & Verhofstadt

De kop is er af. Net zoals het wielerseizoen nu echt op gang geblazen is met La Primavera, zo ook zijn de komende verkiezingen van 7 juni aan hun wedren begonnen. De voorbije week was voor mij alleszins erg Europees. Een debat in de Vooruit, een studienamiddag aan de Universiteit Antwerpen en dan nog eens 2 boekjes over Europa doorgeschaatst. En wat zag ik zaterdag in De Morgen? “Putain, putain, daar is Verhofstadt weer”. Het kan niet op. En eerlijk, ik heb er van genoten. Het Europese project ligt me na aan het hart en zonder twijfel heb ik weer heel wat opgestoken. Zouden de komende verkiezingen (waarin er zowel voor de regio’s als voor het Europees Parlement wordt gestemd) nu toch de schijnwerpers plaatsen op de vergeten dominantie van het Europese niveau?

 

Aan de grenzen van het Amerikaanse imperium – Robert D. Kaplan

Embedded journalism. De term is gevallen en de toon van het boek gezet. Niet objectief, socialisering en beïnvloeding, identificatie met de militairen, … De hele rist dogma’s en vooroordelen kunnen bovengehaald worden. En ik geef toe, zelf word ik ook niet bepaald wild van deze journalistieke vorm. Ik schreef mijn masterproef over het aangebrande karakter van het thema en de embedded verslagen van iemand als Arnon Grunberg sla ik na een paar ontgoochelende alinea’s om. Niet boeiend. Maar dit boek… De meerwaarde zit er hem in dat de journalist in een boek de plaats krijgt om verder te gaan, meer te vertellen en dieper in te gaan op alle mogelijke aspecten. Geschiedenis, strategie en landschappen komen evenzeer aan bod als het portretteren van ‘onze jongens’. En dit is zonder twijfel wat het boek meer dan verteerbaar maakt. Als je even door het militaire jargon kijkt, los door alle afkortingen leest, is het best een goed boek.

 

De laatste wildernis – Robert Macfarlane

Iedereen die in een stad woont, kent het gevoel dat hij er te lang niet uit weg is geweest. Het benauwende perspectief dat de straten ons inprenten, het gevoel opgesloten te zitten, het verlangen naar oppervlakten die niet van glas, baksteen, beton of asfalt zijn. […] Op talloos veel manieren is het menselijk leven van de fysieke werkelijkheid losgeweekt, zijn onze ervaringen abstracter geworden doordat het contact met de natuur eruit is verdwenen.

Een eerste passage in het boek die me recht naar de keel greep. Dít is wat ik al zo vaak heb gevoeld, dit is het gevoel dat ik zo moeilijk in woorden kan omzetten, dit is mijn boodschap die door zovelen met een gefronste blik wordt ontvangen.  Een zonderling, dat ben je. Maar geen unieke zonderling. Mensen die de wilde ruigheid van een ongerept landschap hebben mogen aanschouwen weten wel beter. Men wordt er in opgeslorpt, volledig overdonderd en mooi op zijn plaats gezet. ‘Elke dag weer ervaren talloze mensen iets dieps en wordt hun perspectief verruimd als ze met wilde natuur in aanraking komen’, zoals Macfarlane het zou zeggen. En dat net dat het thema van dit boek is, gaf torenhoge verwachtingen.

 

Hoe Europa ons leven beïnvloedt

‘De Europese Unie is een raadselachtige organisatie. Europese politiek lijkt vreselijk ingewikkeld in elkaar te zitten en enkel te doorgronden door geleerde juristen of zonderlinge Europa-kenners.’

De eerste twee zinnen van het boekje van Hendrik Vos en Rob Heirbaut schetsen de mening van de man in de straat met quasi perfecte eenvoud. En eenvoud, tja, dat is de rode draad door dit boek. Een uiterst technische en complexe organisatie wordt heel eenvoudig uitgelegd, begrijpbaar voor iedereen die moeite wil doen om een boek ter hand te nemen. En dat is zonder meer de belangrijkste verwezenlijking van de auteurs. De EU leeft namelijk niet of nauwelijks bij de bevolking. De enkelingen die gefascineerd zijn door het Europese project zullen misschien niet veel opsteken,  maar het boek is zonder meer een verduidelijking hoe Europa ons leven beïnvloedt. De titel spreekt met andere woorden voor zich.

 

Peru vanuit de achteruitkijkspiegel

Een tweetal maand geleden, ons vliegtuig (‘ijzeren vogel’ klinkt voor mij te modieus) landt in Brussel. Over het weer of de precieze omstandigheden kan ik me bitter weinig herinneren. En hoe komt dit? Mijn antwoord blinkt niet uit in originaliteit, maar ik hou het op een gebrek aan uitroeptekens. Er viel simpelweg niets bijzonders over te vertellen. Grijs, een beetje grauw – maar ook weer niet te veel – en zonder franjes.
Het weerzien met de thuisblijvers was uiteraard wél leuk. Maar helaas, veel tijd om in een zwart gat te donderen was er niet. Het Belgische leven associeer ik sinds kort louter en alleen met hectiek. Natuurlijk zijn er ook vrienden, het gevoel ergens thuis te horen, de ongebreidelde luxe waarin we hier kunnen baden en de zekerheid van familie en liefde. Maar is de prijs die we ervoor moeten betalen soms niet onmetelijk hoog?

 

Rusland, een bejaarde tijger met melancholie?

Poetin, een macho zonder al te veel scrupules, zorgde sinds zijn tweede ambtstermijn steeds vaker voor controverse. ‘De Russische glorie herstellen’ of beter zelfs ‘de Sovjetglorie herstellen’ leek zijn grootste betrachting. Verbale oorlogjes bleven niet uit, maar de diplomatieke brandblusapparaten stonden nooit ver weg. De machtsspelletjes uit de oude Koude Oorlog-doos werden regelmatig bovengedisseld door deze nieuwe vorm van assertieve politiek. Ondertussen zit Dimitri Medvedev als een vingerpop op de troon van de nieuwe tsaar. En wat is er veranderd? Niet veel.

Alles lijkt erop te wijzen dat het Rusland van vandaag steeds meer een prominente rol kan gaan spelen op het  politieke wereldvlak. De invasie van Georgië was daar het recentste voorbeeld van. Veel stoerdoenerij en uiteindelijk toch deels gelijk krijgen. De oorlog is nu zo goed als gedaan en we moeten eerlijk zijn: veel meer dan tandengeknars uit Europa heeft het niet opgeleverd. Zelfs de Verenigde Staten deden meer moeite om Rusland op zijn plaats te zetten – het sturen van een oorlogsbodem bijvoorbeeld –  dan de naaste buren. Europa blijft een economische reus, maar daarnaast ook een militaire knuffelbeer.

 

Arequipa, “de witte stad”

Ik ben thuis. De weken vlogen voorbij, enkel ingehaald door de veelheid aan kleine en minder kleine wonderen. Peru had me in zijn ban, ondanks de chronische onvriendelijkheid bij een groot deel van de bevolking. Toeristen zijn – om het met Samuel te zeggen – “witte portefeuilles” en elke ontmoeting is een nieuwe opportuniteit om ze op te lichten. En geloof me, er zitten veel Peruvianen klaar langs de talloze platgetreden toeristenpaadjes. Honderd meter lopen zonder toeristisch kraampje (met allemaal dezelfde spullen: mutsen, sjaals, poncho’s, …) voelt aan als een bevrijding en wordt bijna evenveel geapprecieerd als een busrit zonder pamfluitmuziek. En toch, het was ontluisterend prachtig.

18 augustus, Arequipa
Langzaam ontwaken in “de witte stad”. De vroege ochtend voelt wat broeierig aan, de lange rit hangt overduidelijk nog in de kleren. De stad lijkt op het eerste zicht niet erg spectaculair. De perfecte vulkaan Misti verovert daarentegen al snel onze harten. Mooier afgewerkt kan een berg echt niet zijn.